Valkuilen van de Nederlandse taal
18 januari
De Nederlandse taal is lastig en kent veel valkuilen. Denk aan het verschil tussen ‘hen’ en ‘hun’. Allebei prima Nederlandse woorden, maar je moet wel weten wanneer je welk woord gebruikt. Een automatische spellingcorrectie merkt een fout op dit gebied lang niet altijd op. Hoe zit het nu echt?
Hen of hun
‘Hun hebben dat gedaan’. Voor steeds meer mensen lijkt dit gewoon taalgebruik te worden. Anderen doet het bijna pijn aan de oren. Het kan taalverandering zijn, maar vooralsnog is dit gebruik van ‘hun’ in zakelijke teksten niet correct. De juiste vorm is ‘Zij hebben dat gedaan’. Ingewikkelder wordt het als de personen die je wilt benoemen niet het onderwerp van de zin zijn. ‘Hen’ klinkt dan voor veel mensen netter, waardoor ze die vorm gebruiken. Toch klopt die niet altijd.
- Het is ‘Dat is voor hen’, maar ‘Ik geef hun dat cadeau’.
Waarom? Omdat in de eerste zin eerst een voorzetsel wordt genoemd (voor, aan, met, enzovoorts) en in de tweede zin niet. Simpel toch? - ‘Hun’ is daarnaast een bezittelijk voornaamwoord: ‘Dat is hun boek’.
Wat ook kan, zoals je net zag: ‘Dat boek is van hen’, om het ‘makkelijk’ te maken. - ‘Hen’ is ook lijdend voorwerp, in dit voorbeeld zelfs letterlijk: ‘Zij slaan hen’.
Niet leuk voor hen, maar wel taalkundig correct!
Een mooie uitleg over hennen en hunnen in plaatjes vind je op jaron.nl/zijhenhun/.
Tenminste / ten minste, tenslotte / ten slotte en te veel / teveel
Weet jij welke vormen uit bovenstaand kopje correct zijn? Eerlijk: wij ook niet. Tenminste: niet zonder dat wij weten wat de schrijver wil zeggen. In de zin hiervoor staat ‘tenminste’ aan elkaar. Dat komt omdat hier wordt bedoeld: ‘in ieder geval’ of ‘althans’. Bedoel je ‘op zijn minst’ dan is ‘ten minste’ correct. Dus:
- ‘Tenminste’ betekent ‘in ieder geval’ of ‘althans’: ‘Dat is tenminste goed gegaan!’
‘Ten minste’ betekent ‘op zijn minst’: ‘Je moet ten minste één diploma hebben.’
Zo zijn ook andere termen allebei correct, maar worden ze net even anders gebruikt.
- Voor ‘ten slotte’ geldt hetzelfde als voor ‘ten minste’: als je de letterlijke betekenis bedoelt (‘aan het einde’), klopt de spelling met een spatie: ‘Ten slotte gaf de presentator de gelegenheid vragen te stellen.’ Als je deze zin als uitleg bedoelt dat die presentator het goed heeft gedaan, gebruik je ‘tenslotte’. ‘Die presentator deed het goed; zij gaf tenslotte ruimte voor vragen’.
- Bij ‘te veel’ en ‘teveel’ is de logica net even anders. ‘Te veel’ betekent ‘meer dan nodig’: ‘Hans heeft te veel gegeten.’ Vergelijk dit met ‘te weinig’. Zou je dat ooit aan elkaar schrijven? De verwarring komt doordat ‘een teveel’ ook bestaat: ‘Charlotte heeft een teveel aan taken op haar bord.’
Als of dan
Nog zo’n leuke: ‘Jan is groter als Piet.’ In spreektaal hoor je dit vaak genoeg. Zo vaak, dat het zelfs als zodanig bij taaladviesdiensten staat vermeld. Toch wordt ook hier – gelukkig, voor de taalpuristen onder ons – wel bij gezegd dat in verzorgde taal toch echt beter ‘groter dan’ kan worden gebruikt. Je hoort zelfs regelmatig ‘Jan is groter als mij’. Of hoor jij het corrigerende ‘dan ik!’ nog naklinken? Mensen die dat vaak genoeg hebben gehoord, gebruiken daarna: ‘Jan is even groot dan ik.’ Sorry, dat is een gevalletje hypercorrectie. Als jullie even groot zijn, is hij toch echt ‘even groot als jij’.
Valkuilen: open deur of niet jouw sterkste kant?
Dit zijn maar een paar valkuilen van de Nederlandse taal. Twijfel je regelmatig en blijft de Nederlandse taal een mysterie voor je? Geen zorgen! Bij Emma Handson werken tekstcorrectoren die dit soort ‘fouten’ en nog veel meer uit jouw teksten halen. Iedereen heeft immers zijn eigen sterke kanten. Jij weet wat je wil vertellen, wij weten hoe je dat het beste kunt doen. Wees dus een slimme schrijver en neem contact op met Emma Handson voor de puntjes op de i.
Dacht jij bij alles wat hierboven stond: ‘Ja, natuurlijk! Dat wist ik allang!’ Dan is werken bij Emma Handson misschien wel iets voor jou. Check onze vacatures als jij geïnteresseerd bent in werken met de Nederlandse taal.